4. De strafrechtelijke handhaving
De strafrechtelijke handhaving vormt de top van de woningkwaliteitspiramide. In sommige gevallen volstaan de administratieve procedures niet om tot een effectief herstel te komen, of is om specifieke redenen een meer sanctionerende weg aangewezen. Voor die gevallen is er de strafrechtelijke procedure .
De Vlaamse Codex Wonen legt de bevoegdheid om misdrijven over woningkwaliteit vast te stellen bij de Vlaamse Wooninspectie. Zij krijgt daartoe specifieke bevoegdheden als officier of als agent van gerechtelijke politie. De politie heeft die mogelijkheid ook, maar door de specificiteit van de procedure zullen zij doorgaans zelf geen vaststellingen doen.
Hoewel de strafrechtelijke procedure voornamelijk in handen ligt van het Vlaamse Gewest, kan de gemeente een belangrijke rol spelen.