2.2.2 Het conformiteitsattest verplichten1

Opmerking:

Met de inwerkingtreding van het middellange termijndecreet op 9 juni 2023 vervalt het goedkeuringstoezicht van de minister. U moet het ontwerpreglement om het conformiteitsattest te verplichten wel verplicht ter advies voorleggen aan Wonen in Vlaanderen (woningkwaliteit.centraal@vlaanderen.be) alvorens het te laten goedkeuren door de gemeenteraad.

Aandachtspunten bij het opstellen van het gemeentelijk reglement verplicht CA

U vraagt Wonen in Vlaanderen verplicht om advies over het ontwerpreglement voor de goedkeuring door de gemeenteraad (woningkwaliteit.centraal@vlaanderen.be). Zo vermijdt u dat de gemeenteraad een reglement goedkeurt dat niet volledig strookt met de Vlaamse Codex Wonen of met andere relevante Vlaamse regelgeving.
Toepassingsgebied:
Een conformiteitsattest kan in een gemeentelijk reglement enkel verplicht worden in de gevallen waar de Vlaamse Codex Wonen de afgifte ervan mogelijk maakt. Dit kon enkel voor woningen die verhuurd worden als hoofdverblijfplaats of voor huisvesting van studenten, maar het middellange termijn decreet van 21 april 2023 heeft het toepassingsgebied verruimd. Vanaf 9 juni 2023 kunnen alle verhuurde, te huur gestelde en ter beschikking gestelde woningen een conformiteitsattest krijgen. Woningen voor seizoenarbeiders vallen hier ook hier uiteraard ook onder.
Opmerking:
Uw gemeente kan er evenwel voor kiezen om prioriteit te blijven geven aan hoofdverblijfplaatsen die verhuurd, te huur of ter beschikking worden gesteld. Die keuze wordt dan best gemotiveerd.

Bevoegdheid:
U bent als gemeente bevoegd om het conformiteitsattest verplicht te stellen, maar niet om de aanvraagprocedure van een conformiteitsattest te regelen. U kunt dus geen regels opnemen die betrekking hebben op de aanvraagprocedure van het conformiteitsattest.

Correcte grammatica:
Artikels van het besluit moeten leesbaar zijn als op zichzelf staande zinnen. U mag artikels dus niet beginnen met "dat…".

Duidelijke omschrijving van de gefaseerde invoering:
U moet voor elke fase de exacte startdatum vermelden. Beperk u niet tot de jaartallen.

Duidelijke omschrijving registratieprocedure:
Als vereist wordt dat een eigenaar/verhuurder van een woning die onder de CA-verplichting valt, zich bij de gemeente registreert, dan moet duidelijk worden uitgewerkt en omschreven hoe dit in zijn werk gaat.

Inconsequenties:
Inhoud van artikels mag niet in tegenspraak zijn met andere artikels uit hetzelfde reglement.

Vlaamse Codex Wonen:
Verwijzingen naar de Vlaamse Wooncode moeten vervangen worden door Vlaamse Codex Wonen.

Vrijstellingen: het vrijstellen van sociale huisvesting (woonmaatschappijen, OCMW,….) is een schending van het gelijkheidsbeginsel.
Definities:
Let op met het opnemen van teksten uit bestaande Vlaamse regelgeving in een gemeentelijk reglement. Dit wordt vaak gedaan om de burger te informeren maar hiermee overschrijdt de gemeente eigenlijk haar bevoegdheden door aspecten nader te bepalen die tot de bevoegdheden van het Vlaamse gewest behoren. U kunt in het reglement beter verwijzen naar de bestaande Vlaamse regelgeving in plaats van het letterlijk overnemen van de tekst en de burger op een andere manier informeren (bv. via een brochure, website).
Alle begrippen die in het reglement worden gedefinieerd, moeten stroken met de definitie uit de Vlaamse Codex Wonen (als het gaat om begrippen die in de VCW worden omschreven).

Gelijke behandeling:
Uw gemeente kan bij het verplicht stellen van het conformiteitsattest bepaalde gebiedsgerichte accenten leggen, maar u moet erover waken dat het principe van de gelijke behandeling van alle burgers niet in het gedrang komt. Zo zou u het conformiteitsattest enkel kunnen verplichten in een bepaalde wijk of deelgemeente, als de gemeente ook met objectieve parameters en gegevens kan aantonen waarom net (enkel) in die wijk het conformiteitsattest wordt verplicht. De objectivering en behoorlijke motivering is daarnaast ook belangrijk om zich te kunnen wapenen tegen eventuele rechtsgedingen die burgers zouden aanspannen die zich benadeeld zouden voelen door een dergelijke aanpak.

U houdt een gemeentelijke verordening verplicht CA best kort en bondig. De burger informeren over de ruimere Vlaamse regels en praktische toepassing doet u beter in een infobrochure.
Als u een mogelijkheid wilt voorzien om renovatiehuurovereenkomsten te sluiten, dan moet de gemeente dat als een uitzonderingsgrond opnemen in haar reglement.

Voorbeelden voor de verplichting van het conformiteitsattest

U kunt het conformiteitsattest verplichten voor alle huurwoningen (zelfstandig en niet-zelfstandig) gebouwd voor een bepaald jaar;
U kunt de verplichting ook gefaseerd invoeren: bijvoorbeeld eerst voor de oudste huurwoningen, of huurwoningen in probleemwijken (op basis van risicoanalyse), of het centrum van de gemeente en daarna uitbreiden naar andere huurwoningen;
U kunt een verplichting invoeren voor studentenkamers wegens verhoogd risico (eerste zelfstandige woonervaring).

Handhaven van de verplichting van het conformiteitsattest

Het Vlaams parlement heeft op 14 juli 2021 een voorstel van decreet aangenomen dat gemeenten met een verplicht conformiteitsattest de ruimte geeft om het niet naleven van de verplichting jaarlijks te handhaven. De gemeenten kunnen in hun verordening over het verplicht conformiteitsattest een jaarlijkse aanvraagverplichting opleggen voor elke woning die nog geen conformiteitsattest heeft. Die jaarlijks terugkerende verplichting kan dan ook jaarlijks gehandhaafd worden met een gemeentelijke administratieve sanctie.

De gemeente kan de aanvraagverplichting opnemen in het gemeentelijk reglement dat het conformiteitsattest verplicht en de sanctie opnemen in hun GAS-boete reglementering.

Om dit te kunnen realiseren is een praktische organisatie nodig waarbij gemeenten in kaart brengen welke woningen verhuurd zijn en welke over een conformiteitsattest beschikken. Daarnaast is het raadzaam dat de gemeente een werkwijze ontwikkelt om de houder van het zakelijk recht vooraf te verwittigen en te informeren.

Een belasting voor wie geen gemeentelijk verplicht conformiteitsattest heeft, is juridisch niet correct. Het hoofddoel van een belasting blijft altijd fiscaal. Die inzetten als sanctioneringsmechanisme betekent machtsafwending en mag dus niet. Op de webpagina 'Het conformiteitsattest verplichten of de geldigheid ervan beperken' vindt u een modelreglement om het conformiteitsattest te verplichten.